Herkennen onderpresteren
Hoe is onderpresteren te herkennen?
‘Onderpresteren, het langdurig aanmerkelijk minder presteren dan wat je op basis van de aanwezige mogelijkheden zou verwachten’ (D’Hondt & van Rossen, 1999).
Wanneer je betere resultaten zou kunnen verwachten dan kan je je afvragen of;
- voordien leer- en geheugentechnieken ingezet moesten worden
- bekend is hoe je moet leren en plannen en dit ook toegepast wordt
- er voldaan wordt aan de basisbehoeftes, piramide van Pavlov én Maslov
Onderpresteren is allereerst te herkennen doordat een kind thuis vaak ander gedrag laat zien dan op school. (van Gerven, 2001)
Andere signalen waaraan je onderpresteren kan herkennen kunnen zijn dat ...
- Gedragsproblemen zoals rebels gedrag en spijbelen
- de leerling onderwerpen uitstekend begrijpt en onthoudt als hij geïnteresseerd is
- er moeite is met taakgericht werken waardoor een laag werktempo ontstaat
- een leerling een wisselende motivatie en een hekel heeft aan routine
- weerstand is tegen autoriteit, wanneer de aanpak gericht is op straffen en discipline.
- er geen eigen verantwoordelijkheid genomen wordt
- Laat uitstelgedrag zien en is perfectionistisch
- Sterk wisselende/afnemende prestaties
Onderpresteren is afhankelijk van ouders, kind, school en omgeving. Hierdoor kunnen verschillende factoren een rol spelen.
Uitgebreide schets van iemand die onderpresteert
De schoolresultaten van kinderen die onderpresteren maken een jojo beweging. Ze studeren niet of een klein beetje als de situatie echt kritiek dreigt te worden.
Soms weten ze ook niet hoe ze moeten studeren. Het kan zijn dat alles, boeken, schriften en andere leermiddelen, op miraculeuze wijze kwijtraken en bijna niets op tijd wordt ingeleverd bij de leerkracht.
Dit kan zijn door een te hoge lat, door faalangst offdat een leerling geen idee heeft hoeveel tijd iets kost en ‘gewoon’ te laat begonnen is.
Vaak is het dan ook een allerlaatste krachtinspanning aan het einde van het schooljaar en een dosis geluk die ervoor zorgt dat iemand die onderpresteert toch over mag. Hier wordt eigenlijk ook een beetje op gerekend omdat ze weinig zicht hebben op een relatie tussen een specifieke manier van werken en behaalde resultaten.
Omgevingsfactoren
Bij onderpresteren spelen meerdere factoren een rol;
- bij leeftijdsgenoten willen horen die hoge prestaties niet waarderen
- opdracht niet interessant, niet relevant of belangrijk ( McColl- zingeving)
- beter om niets te doen dan dat je het niet goed doet – mindset
- angst dat succes nog meer verantwoordelijkheid oplevert
- te veel aandacht op het resultaat en niet op het proces
- niet in staat om realistische doelen te stellen en te plannen
- slechte studiegewoontes of niet geleerd materiaal te organiseren
- kind voelt zich niet begrepen, is ontmoedigd en heeft een laag zelfbeeld
Onrealistische verwachtingen kunnen een basis zijn om een werkstuk of een toets niet in te leveren- faalangst. Ook het door de omgeving opgelegde gevoel goed te moeten scoren speelt vaak sterk bij de onderpresteren, het gevoel dat hij zich waar moet maken.
Belangrijk dat de aandacht niet alleen naar het resultaat gaat, maar juist naar het leerproces, naar de leervoorwaarden en de persoonlijke omstandigheden.