Onderpresteren
Onderpresteren komt voor op alle niveaus en geeft aan dat een kind minder presteert dan op basis van de mogelijkheden verwacht mag worden
Onderpresteren kan komen door;
Niet passende leerstof, waardoor je kind de kans niet krijgt om te laten zien wat hij kan.
Een combinatie van verkeerde leerstof, ontbrekende vaardigheden en motivatie.
De schoolsituatie, verwachtingen, andere interesses en peers, leeftijdsgenoten
Een dieperliggende complexe oorzaak in de thuis- of schoolsituatie.
Presteren
Een prestatie is een inspanning leveren om iets voor elkaar te krijgen. Het begrip prestatie wordt in verschillende contexten gebruikt, onder andere in de psychologie, de sport, de economie, het bedrijfsleven, bepaalde beroepen en het onderwijs.
Bij het presteren spelen verschillende factoren een rol:
Motivatie
Mindset
Eigenheid
Zelfvertrouwen
Doelen stellen
Context
Valkuilen
Obstakels
Er zijn verschillende drijfveren om een prestatie neer te willen zetten zoals je kan lezen bij motivatie en mindset
Onderpresteren herkennen en erkennen
Onderpresteren is een onopvallend en dus ook vaak een onverwacht sluimerend proces. Hoe sneller de risicofactoren tot onderpresteren (motivatie, welbevinden, zelfconcept, faalangst, mindset, passend lesaanbod, passende uitdaging, omgeving, gekozen strategie) duidelijk worden. Hoe beter je als ouder, leerkracht of docent zal kunnen handelen om de kans op onderpresteren te beperken of misschien zelfs wel te vermijden.
Er bestaan 3 soorten onderpresteren:
- Tijdelijk onderpresteren
- Relatief onderpresteren
- Absoluut onderpresteren
Tijdelijk en relatief onderpresteren
Tijdelijk en relatief onderpresteren ontstaat wanneer je kind met een bepaald probleem of een bepaalde zorg wordt geconfronteerd (andere school, verhuizing, overlijden) Hij/zij behaalt dan tijdelijk schoolresultaten die niet in overeenstemming zijn met het intelligentieniveau. Daarnaast is de niet-tijdelijke relatieve onderpresteerder die goed presteert in een hobby of een sport en op school gemiddeld, maar wel stabiel presteert ook een tijdelijke relatieve onderpresteerder.
Absoluut onderpresteren
Langdurig onderpresteren, minimaal een jaar, sluipt er onopvallend in, doordat niet tijdig geanalyseerd wordt, wat de oorzaak is van dalende cijfers. Resultaten die van gemiddeld naar slecht tot bedroevend gaan en pas aan het einde van het jaar, wanneer het te laat is wordt er gereageerd. Je spreekt van absoluut onderpresteren wanneer iemand langdurig en (ver) beneden zijn kunnen presteert en bij wie er geen duidelijke (medische of leer) problemen of oorzaken vast te stellen zijn waardoor een vorm van zich vervelen ontstaat.
Onderpresteren komt voor op alle terreinen
Onderpresteren doet zich niet alleen voor op studie- en schoolgebied, maar ook op andere terreinen van het leven.
Maar je hoeft toch ook niet altijd te presteren?
Het onderpresteren wordt een probleem wanneer er vrijwel altijd gekozen wordt voor de makkelijkste weg, weinig doorzettingsvermogen is en mogelijke uitdagingen uit de weg worden gegaan.
Onderpresteren kan leiden tot een slecht gevoel over zichzelf en een laag zelfbeeld. Dit heeft gevolgen voor het sociale leven en het aangaan en onderhouden van vriendschappen en relaties.
Aanpak onderpresteren buiten schooltijd
Onderpresteren neemt toe wanneer het kind er zelf onder begint te lijden, wanneer het kind zichzelf opgeeft. Onderpresteren neemt aan de andere kant af wanneer het kind opnieuw in zichzelf gelooft. En dit is het makkelijks in een niet schoolse context, sport, hobby, ondernemen, de natuur in, eigen interesses.
Om jouw kind weer in zichzelf te laten geloven lukt wanneer alle betrokkenen langdurig en zonder twijfelen blijven geloven in het kind.
Soms laten kinderen die onderpresteren even zien wat ze kunnen, wanneer het een onderwerp betreft waarin ze echt geïnteresseerd zijn
Een onderpresteerder bestaat niet!
Geen kwestie van cijfers en resultaten
Hoge, lage of wisselende cijfers zeggen precies even veel of weinig over onderpresteren. Gebruik het rapport van je kind eerder als een analyse instrument dan als een beoordelingsinstrument. Kijk eens achter de cijfers, hoe ze tot stand zijn gekomen. Dat is heel wat waardevoller dan alleen een oordeel te vellen over een 4,6 of een 9.
Bij het besluit tot bevorderen, doorstromen of afstromen van leerlingen kijken leraren vooral naar schoolcijfers en werkhouding. Zittenblijven en afstromen lossen echter onderliggende problemen vaak niet op. Zo gaan leerlingen die over onvoldoende studievaardigheden beschikken het soms nog slechter doen, waardoor ze nog verder afstromen. Ook dragen deze maatregelen zelden bij tot verhogen van de motivatie of tot het oplossen van drempels bij de leerling zelf.
Het is dus belangrijk na te gaan wat de oorzaken van de matige werkhouding en tegenvallende resultaten zijn en te onderzoeken wat er aan de oorzaken gedaan kan worden. Wanneer er na een goede analyse een passende aanpak volgt, kan dit leiden tot een betere werkhouding en betere resultaten wat effectiever werkt dan afstroom naar een lager niveau.
Leraren herkennen vaak wel de absolute onderpresteerder of de onderpresteerder die opvallend storend gedrag vertoont tijdens de les. De relatieve onderpresteerder die rustig meedoet met de groep blijft uit het zicht. Door goed te observeren en te analyseren kunnen onderpresteerders herkent worden. Dit zijn soms leerlingen van wie het niet verwacht wordt.
Kom op de juiste manier op voor je kind, wanneer daar aanleiding toe is.
Straffen en belonen, niets voor iemand die onderpresteert
Straffen en belonen zijn totaal zinloos. Straf je kind zeker niet om zijn schoolresultaten met het afpakken van een hobby waar het in uitblinkt of gewoon graag doet. Je doet er meer kwaad dan goed mee.
Een buitenschools succesverhaal is voor je afhakende kind zowat van levensbelang. Vermijd dat je kind voor een positiever zelfbeeld alleen maar afhankelijk is van wat er op school gebeurt. Wanneer je kind zijn motivatie vindt in een vrijetijdbesteding doe er dan alles aan om dit zo te houden.
Je kind belonen door allerlei leuks in het vooruitzicht te stellen en beloningen uit te reiken is misschien nog wel erger.
Degene die onderpresteert moet een ander soort voldoening leren ervaren en niet meer druk ervaren om een bepaald cijfer te halen en een beloning is dan dubbel zo groot. Wanneer het gestelde doel niet haalbaar is of lijkt, kan er nog grotere onverschilligheid optreden.
Bij een kind zijn de cijfers nier het allerbelangrijkste. De vraag waarom of waardoor gedrag en/of resultaten zijn ontstaan, kan heel wat inzicht verschaffen.